Omroep Veldhoven Altijd in jouw buurt!
In diverse steden in Nederland zijn de afgelopen weken rellen uitgebroken. Wat begon als een coronademonstratie is door relschoppers misbruikt om rotzooi te trappen, de binnenstad te vernielen en brandjes te stichten. In de Turkse steden Istanbul en Ankara werd ook geprotesteerd maar om een heel andere reden, namelijk de forse daling van de nationale munt: de lira.
Crash van de lira
Op één dag daalde de nationale munt tussen de 12 en 15% ten opzichte van de belangrijkste valuta’s in de wereld zoals de Euro en de US dollar. In iets meer dan een week is een vijfde van de waarde van de munt verdampt. De belangrijkste reden van deze crash is toe te wijzen aan enkele uitspraken van president Erdogan. Hij gaf wederom aan dat de hoge rente in Turkije juist de oorzaak is van de forse inflatie in zijn land.
Inflatie, inflatie en nog eens inflatie
Zeker de oudere Turken zijn niets anders gewend. Sinds de jaren 70 is de waarde van de lira gedaald ten opzichte van andere valuta zoals de US dollar. De regering besloot in 2005 een nieuwe lira in te voeren die evenveel waard was als een 1 miljoen oude lira. De ‘oude’ lira bleef nog geldig tot het einde van 2005 en vanaf 2009 heet de ‘nieuwe’ lira weer gewoon lira.
Is dit een probleem?
Het is maar vanuit welk gezichtspunt je het bekijkt. Voor de inwoners van Turkije is de forse inflatie zeker een probleem. De inflatie holt de koopkracht van het inkomen en vermogen uit waardoor er steeds minder gekocht kan worden voor hetzelfde geld. Heel veel mensen zijn niet in staat om gecompenseerd te worden door bijvoorbeeld hogere lonen of uitkeringen. Steeds meer mensen komen hierdoor in armoede terecht.
De internationale concurrentiepositie verslechtert voortdurend. Als Turkije haar producten als textiel, groente en fruit of aardolieproducten aan het buitenland verkoopt, ontvangt het daar steeds minder US-dollars of Euro’s voor. Spullen die Turkije uit het buitenland koopt worden steeds duurder omdat er steeds meer lira’s nodig zijn om deze tegen US dollars of Euro’s om te zetten.
Ook zorgt de hoge inflatie ervoor dat mensen helemaal niet meer willen sparen of de gelden in een ander land gaan onderbrengen. Turkse banken worden dan steeds afhankelijker van de centrale bank of buitenlandse investeerders om de benodigde gelden te verkrijgen.
Buitenlandse beleggers en investeerders zullen steeds meer rente gaan eisen voor hun risicokapitaal. Naast de continue daling van de lira hebben investeerders moeite met de onvoorspelbaarheid van president Erdogan. Speculanten zetten nu in op een verdere daling van het officiële rentetarief door hun posities in lira’s te verkopen. Zo ontstaat er een neerwaartse spiraal. Het wordt steeds moeilijker om dit te doorbreken en de gevolgen voor de inwoners zal er niet beter op worden.
Vakantiegangers of importeurs van goederen uit Turkije hebben minder te klagen. Met hun eigen valuta kunnen ze meer inkopen bij Turkse leveranciers.
Waarom grijpt centrale bank niet in?
De druk op de centrale bank neemt voortdurend toe. Elke onafhankelijke econoom zou adviseren om de rente juist te verhogen om de inflatie af te remmen. Probleem is echter dat de centrale bank aangestuurd wordt door de mensen die aangesteld worden door Erdogan. In de afgelopen jaren zijn al diverse kopstukken ontslagen omdat ze het rentetarief verhoogden.
Hoe zal dit gaan aflopen?
Uiteindelijk zal de bevolking van Turkije zelf bepalen hoe het afloopt. Het beleid en het daarmee gepaard gaande vertrouwen kan wijzigen door Erdogan zelf, door opstand van de bevolking of door uitgeschreven verkiezingen. Indirect kunnen financiële markten dit ook afdwingen door verdere verzwakking van de Turkse lira en het niet meer verstrekken van kapitaal. Hopelijk kan de wal het ‘monetaire schip’ van Erdogan tijdig keren.
– – – – – – – – – – –
Bas Simons en Pim Lavrijsen zijn adviseurs in vermogen en beleggen. Beiden zijn partners in HIP Capital.
Pim woont samen met zijn vrouw Gidy en hun drie kinderen in Bladel. Hij is een geboren en getogen Brabander. Pim heeft bedrijfseconomie gestudeerd aan de universiteit van Tilburg. Als specialist kan Pim bouwen op 25 jaar beleggingservaring, opgedaan bij verschillende Rabobanken in het zuiden van ons land.
Bas is opgegroeid in Apeldoorn en heeft economie gestudeerd aan de Landbouwuniversiteit Wageningen. Samen met zijn vrouw Edith en hun vier kinderen woont hij in Loon op Zand. Bas is vrijwel zijn hele carrière actief als zelfstandig ondernemer binnen de financiële dienstverlening en heeft in die tijd veel ervaring opgebouwd in het adviseren van klanten bij uiteenlopende vraagstukken.
