De Autoriteit Consument & Markt (ACM) maakte deze week bekend enkele bedrijven te beboeten voor ruim 4 miljoen euro wegens het vormen van een frituurvetkartel.
Wat is een kartel?
Een groep gelijksoortige onafhankelijke bedrijven die gezamenlijk afspraken maakt om prijzen vast te stellen, de productie te beperken of om onderling markten of klanten te verdelen. Dit is uiteraard marktverstorend en werkt het principe van concurrentie tegen. Vandaar dat alle afspraken of contacten met andere bedrijven om gezamenlijk de concurrentie te vervalsen verboden zijn.
Vormen van kartels
Als bedrijven onderling afspraken maken over hoe de kostprijs van een product berekend wordt, spreekt men over een calculatiekartel. Van een prijskartel is sprake als er afspraken gemaakt worden om producten niet lager dan een bepaalde prijs te verkopen. In de bouwwereld was hier lange tijd sprake van. In Nederland is hiervoor destijds zelfs een parlementaire enquête ingesteld. Als er afspraken tussen bedrijven gemaakt worden over hoeveel eenieder produceert, is er sprake van een productiekartel. Als bedrijven afspraken maken over de geografische afzetmarkt wordt dat een rayonkartel genoemd.
OPEC, het bekendste kartel
De OPEC dat gevormd wordt door olie-exporterende landen is feitelijk een (productie)kartel. De leden komen regelmatig bij elkaar om vraag en aanbod van olie te bespreken. Het doel hiervan is om de olieprijs te beheersen. Toch is dit niet illegaal, omdat het een internationale overeenkomst betreft die staten hebben gesloten op grond van hun soevereiniteit.
Wel volledig illegaal zijn de beruchte drugskartels. Netflix heeft diverse dramaseries en documentaires geproduceerd die een onthutsend beeld geven over deze nietsontziende op geld beluste organisaties.
Wie ziet toe op eerlijke marktwerking?
In Nederland houdt de ACM toezicht op een eerlijk verloop van markten. In Europa is deze taak voorbehouden aan de Europese Commissie. De ACM kan bij overtredingen serieuze boetes opleggen die kunnen oplopen tot 10% van de totale omzet.
Truckkartel
DAF maar ook andere truckbouwers als MAN, Volvo/Renault, Mercedes/Daimler en Iveco kregen in 2016 enorme boetes opgelegd door de Europese Commissie. Bewezen werd geacht dat tussen 1997 en 2011 de bewuste bedrijven onderlinge afspraken maakten over prijzen introducties van nieuwe vrachtwagens. Na betaling van de boetes (voor DAF ruim 750 miljoen euro) is de ellende nog niet voorbij voor de truckbouwers. Diverse advocatenkantoren proberen namens individuele transportbedrijven via collectieve claims schadevergoedingen af te dwingen. Een dergelijk traject kan jaren duren, waarbij in veel gevallen uiteindelijk via een schikking een gang naar de rechter voorkomen wordt.
Spreiden is het motto
Als je belegd bent in een bedrijf dat een forse boete krijgt, kan de beurskoers hard onderuit gaan. Ook duurt het waarschijnlijk weer vele jaren om de reputatie van het bedrijf te herstellen. Reden te meer om niet eenzijdig te beleggen, maar wereldwijd te spreiden over zowel diverse regio’s als sectoren.
– – – – – – – – – – –
Bas Simons en Pim Lavrijsen zijn adviseurs in vermogen en beleggen. Beiden zijn partners in HIP Capital.
Pim woont samen met zijn vrouw Gidy en hun drie kinderen in Bladel. Hij is een geboren en getogen Brabander. Pim heeft bedrijfseconomie gestudeerd aan de universiteit van Tilburg. Als specialist kan Pim bouwen op 25 jaar beleggingservaring, opgedaan bij verschillende Rabobanken in het zuiden van ons land.
Bas is opgegroeid in Apeldoorn en heeft economie gestudeerd aan de Landbouwuniversiteit Wageningen. Samen met zijn vrouw Edith en hun vier kinderen woont hij in Loon op Zand. Bas is vrijwel zijn hele carrière actief als zelfstandig ondernemer binnen de financiële dienstverlening en heeft in die tijd veel ervaring opgebouwd in het adviseren van klanten bij uiteenlopende vraagstukken.